Belgisch sterrenkundig onderzoek
November 2019: Het Belgische Solar-Terrestrial Centre of Excellence (STCE) start met een ongeziene dienst die piloten en luchtverkeersleiders waarschuwt wanneer navigatie- en communicatiesystemen problemen kunnen ondervinden, of wanneer de gezondheid van passagiers en bemanning in gevaar is door ruimteweer. Dit was de eerste keer dat zulke berichten werden uitgestuurd. PECASUS is een wereldwijde dienst voor de civiele luchtvaart die steunt op de expertise van het STCE, het Belgisch Ruimteweercentrum.
Dit is geen Brussels volksfeest, maar een wetenschappelijk onderzoeksproject. OMMEGANG, een acroniem voor “Observing DARK Matter and MEteoroids with Gravimeters ANd GNSS”, probeert mini-zwarte gaten die vlak langs de aarde scheren te detecteren met behulp van gegevens van GNSS-positioneringssatellieten (waaronder de GPS- en Galileo-systemen) en supergeleidende gravimeters.
Het grootschalige Europese wetenschappelijke project Einstein Telescope belooft een revolutie teweeg te brengen in ons begrip van het heelal door zwaartekrachtgolven te bestuderen. Tegelijkertijd biedt het een unieke kans voor bedrijven in de hele EMR-regio, zowel op het gebied van technologische ontwikkeling als industriële samenwerking met de universiteiten achter het project. Bedrijven kunnen deelnemen aan de cluster calls van de projecten 43 (GreenWin) and 44 (Pôle MecaTech).
Het Instituto de Astrofísica de Canarias (IAC) en de KU Leuven in België hebben hun samenwerkingskader op het gebied van astrofysisch onderzoek uitgebreid. Beide instellingen hebben een overeenkomst getekend voor de voortzetting van de installatie van de Mercator-telescoop op het Roque de los Muchachos Observatorium (ORM), dat in 2002 operationeel werd en waarvan het observatiewerk zal worden versterkt na de installatie van een nieuw instrument genaamd MARVEL (Mercator Array for Radial Velocities).
Het TMT International Observatory LLC (TIO) heeft in juni 2024 een contract toegekend aan AMOS voor het ontwerpen en de productie van het tertiaire spiegelondersteuningssysteem en positioneringsassemblage (M3SSPA) van de toekomstige extreem grote TMT-telescoop. Zodra de TMT-telescoop gebouwd is, zal deze een primaire spiegel van 30 meter hebben en de grootste op aarde gebaseerde telescoop zijn. Hierdoor zal dit de grootste optische telescoop op het noordelijk halfrond zijn.
Het E-TEST-project in Luik heeft laten zien dat een speciale techniek om de apparatuur van de Einstein Telescope te koelen werkt zoals gepland. In een eerste testreeks koelde de radiatieve koeltechniek een testmassa tot bijna het absolute nulpunt, zonder die aan te raken. Dat is essentieel om het toekomstige observatorium voor zwaartekrachtgolven zo ruisvrij mogelijk te maken.
Vandaag heeft de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA het licht op groen gezet voor de allereerste ruimtemissie gewijd aan de detectie van zwaartekrachtgolven. Met de formele adoptie van de LISA-missie door ESA komen de voorbereidingen rond deze ruimtetelescoop in een stroomversnelling. Na lancering in 2035 moet LISA de eerste waarnemingen van zwaartekrachtgolven vanuit de ruimte mogelijk maken. De Belgische activiteiten rond LISA worden sinds 2016 aangestuurd vanuit KU Leuven, onder leiding van kosmoloog Thomas Hertog.
Eerder onderzoek op het BIRA en elders heeft het bestaan van een ongrijpbare maar zeer grote bron van mierenzuur van onbekende oorsprong in de aardatmosfeer aan het licht gebracht. Mierenzuur is de dominante verzurende stof in wolken in neerslag op afgelegen locaties. Een paar jaar geleden werd beweerd dat de chemische omzetting van formaldehyde door vloeibare wolken een zeer grote bron van mierenzuur is, wat de ontbrekende bron verklaarde (Franco et al., Nature, 2021). Dit mechanisme houdt in dat formaldehyde (HCHO) in wolken wordt omgezet in methanediol (HOCH2OH) en dat methanediol in de gasfase oxideert tot mierenzuur (HCOOH).
Een team van Europese astronomen, geleid door onderzoekers van het Instituut voor Sterrenkunde aan de KU Leuven, maakte recent waarnemingen met de James Webb Space Telescope om de atmosfeer van de nabijgelegen exoplaneet WASP-107b te bestuderen. Diep in de ijle atmosfeer van WASP-107b ontdekten ze niet alleen waterdamp en zwaveldioxide, maar zelfs silicium (zandwolken). De resultaten van de studie verschenen deze week in het wetenschappelijke vakblad in Nature.
Fijn stof van verpulverd gesteente dat vrijkwam bij de Chicxulub meteorietinslag heeft waarschijnlijk een dominante rol gespeeld bij de afkoeling van het klimaat, de verstoring van fotosynthese en het massa uitsterven van het leven op onze planeet 66 miljoen jaar geleden. Dit is de conclusie van een nieuw onderzoek, gepubliceerd in Nature Geoscience, waaraan Belgische onderzoekers van de Koninklijke Sterrenwacht van België (ORB), de Vrije Universiteit Brussel (VUB), de Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen en de KU Leuven hebben bijgedragen.
Jobs & opleidingen
Belgische ruimtemissies
Raphaël Liégeois
Belgisch sterrenkundig onderzoek
Belgische satellieten
PROBA 2 beelden
