Het Europese QB50 project is gericht op het ontwikkelen en ontplooien in de ruimte van een netwerk van kleine satellieten voor de studie van de onderste lagen van de thermosfeer. Het project wordt gefinancierd door de Europese Unie en brengt een internationaal consortium samen waarvan het von Karman instituut (VKI) aan het hoofd staat. De eerste van twee lanceerraketten die de QB50 constellatie in een baan om de aarde zal brengen is deze dinsdag met succes gelanceerd (11u11 Cape Canaveral, 17u11 Brussel).
Een groot deel van de QB50 constellatie (28 van de in het totaal 36 CubeSats) werd om 17u11 op dinsdag 18 april (om 11u11 USA) gelanceerd vanop de lanceerbasis Cape Canaveral in Florida. Het ruimtetuig, met de satellieten aan boord, zal de komende dagen aan het Internationaal Ruimtevaartstation worden gekoppeld vanwaar de 28 CubeSats rond eind april in een baan om de aarde zullen worden gebracht. Een tweede lancering met de resterende 8 CubeSats is voorzien in mei 2017. CubeSats zijn volledig functionerende mini‐satellieten die in kubusvorm paarsgewijs of per drie aan elkaar kunnen geschakeld worden. Eén CubeSat heeft een massa van minder dan 1,33kg en is samengesteld uit kant‐en‐klare elektronische onderdelen. Deze nano‐satellieten werden ontworpen om ruimtevaartonderzoek te kunnen doen tegen een relatief lage kostprijs.
Het QB50‐project is een unieke samenwerking tussen universiteiten en onderzoeksinstellingen uit 23 landen. Het project, gecoördineerd door een internationaal consortium, wordt gefinancierd door het 7de kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling van de Europese Unie*. De doelstellingen van QB50 omvatten het faciliteren van de toegang tot de ruimte voor universiteiten en onderzoeksinstellingen, metingen uitvoeren in de thermosfeer, nieuwe technologieën testen in de ruimte en samenwerking op het vlak van ruimtevaart en educatie promoten. De QB50 CubeSats werden allemaal gebouwd door jonge, enthousiaste ingenieurs ondersteund door ervaren medewerkers in de universiteiten en begeleid door het QB50 projectteam aan de hand van evaluaties en regelmatige feedback.
De QB50 missie is een wereldpremière. Nooit eerder werd een zwerm van CubeSats gelanceerd in een poging om gelijktijdige metingen te doen van de samenstelling van de bovenste lagen van de atmosfeer en de middelste laag van de thermosfeer die zich tussen 200km en 400km hoogte bevindt. Dit deel van de thermosfeer is het minst gekend omdat die niet zonder risico en inspanning kan worden bereikt. Ze is immers te hoog om met radars of kleine raketten te verkennen en te laag om te onderzoeken met (klassieke) satellieten. Kennis van de samenstelling van dit deel van de thermosfeer is heel belangrijk om het juiste terugkeertraject in de atmosfeer van een ruimtetuig te kunnen bepalen.
Nadat de CubeSats van het QB50‐project in hun omloopbaan zijn gebracht, zullen ze geleidelijk aan beginnen te dalen. Terwijl ze meerdere keren per dag de volledige omtrek van de aarde omwentelen, zullen ze metingen uitvoeren van de gasmoleculen en de elektrische deeltjes van waaruit de thermosfeer is samengesteld. De gegevens zullen verzameld worden door het von Karman instituut en zullen gebruikt worden als studiemateriaal om de relatie tussen de aardse atmosfeer en de straling van de zon beter te begrijpen. De resultaten van de constellatie zullen de voorspellingsmodellen valideren en verbeteren en onze kennis van de natuurkundige processen in de thermosfeer verhogen. De CubeSats die zich in de thermosfeer bevinden hebben slechts een beperkte levensduur; na ongeveer 1 tot 2 jaar zullen ze volledig opbranden in de atmosfeer.
“Dit project is het eerste internationaal gecoördineerd initiatief voor de wereldwijde studie van fenomenen in de thermosfeer. De gegevens die de constellatie zal verzamelen zijn in meerdere opzichten uniek en zullen door wetenschappers gedurende vele jaren als studiemateriaal kunnen worden gebruikt”, benadrukt Dr. Davide Masutti, QB50 project manager bij het von Karman instituut.
