De Koninklijke Sterrenwacht van België en EMXYS (Spanje) zijn door de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA geselecteerd om een gravimeter te leveren voor de Juventas-satelliet, die zal landen op de asteroïde Dimorphos in het kader van het planetaire defensieprogramma van ESA. De Koninklijke Sterrenwacht van België en EMXYS zullen het GRASS-instrument leveren dat het zwaartekrachtveld van de asteroïde Dimorphos zal meten.

We raken in een hogere versnelling in ons MAJIS-labo. Een team van wetenschappers en ingenieurs van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie werkt al enige tijd aan de ontwikkeling van een karakteriseringsfaciliteit voor één van de twee detectoren van een ruimte-instrument, MAJIS genaamd, dat in 2022 aan boord van de JUICE-ruimtesonde naar het systeem van de Jupiter zal worden gelanceerd.

Door de ruimte mogelijk gemaakte tests worden uitgevoerd om gezondheidswerkers, vrijwilligers van de civiele bescherming en leden van de hulpdiensten in staat te stellen andere mensen te helpen. Nu de onmiddellijke crisis als gevolg van de coronaviruspandemie in Europa langzaam wijkt, zijn er uitgebreide testsystemen nodig om het vitale economische herstel mogelijk te maken.

Wetenschappers van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA) hebben in samenwerking met het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) en de Europese Ruimtevaartorganisatie (ESA) vastgesteld in welke mate de coronacrisis een impact heeft op de luchtkwaliteit. De resultaten zijn op 8 mei gepubliceerd in het tijdschrift Geophysical Research Letters. De studieperiode is voor onderstaand persbericht uitgebreid tot 4 mei 2020, een datum die in veel landen het begin markeert van een versoepeling van de maatregelen.

Er zijn veel artikels en uitspraken in omloop over de effecten van het Coronavirus op de luchtkwaliteit, ook van ons (zie artikel over NO2-vervuiling in China, Korea en Italië). We willen graag denken dat de luchtkwaliteit enorm is verbeterd sinds ons leven zo goed als stil is komen te liggen, maar zoals altijd is de werkelijkheid complex. Hier zijn een paar wetenschappelijke feiten voor u.

Op maandagochtend 10 februari 2020 heeft een Amerikaanse Atlas V raket met succes de Europese Solar Orbiter observatiesatelliet in de ruimte gebracht. Deze onbemande ruimtesonde is Europa's nieuwste zonne-observatorium dat binnen enkele jaren onze ster moet bestuderen vanop een afstand van 'slechts' 42 miljoen kilometer. Wetenschappers hopen met de Solar Orbiter veel meer te leren over de activiteit op de zon, de deeltjes die ze de ruimte in slingert en de invloed die de zonnewind heeft op de aarde. Zo hoopt men ook meer te leren over de polen van de zon.

Aard- en omgevingswetenschappers van de KU Leuven zijn er voor het eerst in geslaagd om via satellieten de sneeuwdiepte van alle berggebieden in het noordelijk halfrond in kaart te brengen. Met deze methode kunnen gebieden bestudeerd worden die niet toegankelijk zijn voor lokale metingen, zoals de Himalaya bijvoorbeeld. De onderzoeksresultaten zijn gepubliceerd in ‘Nature Communications’.

Op 25 juli 2019 (middernacht, Belgische tijd) werd het Multiscale Boiling experiment (RUBI) met succes gelanceerd aan boord van een Falcon 9 raket vanuit Cape Canaveral in Florida met de 18de bevoorradingsvlucht van de firma SpaceX naar het Internationaal Ruimtestation (ISS). In augustus zal astronaut Luca Parmitano in het kader van de "Beyond" missie RUBI in het Fluid Science Laboratory (FSL) installeren. Het FSL-laboratorium bevindt zich in de Columbus-module van het ISS.

“New Space” is de zoektocht naar innovatie en geïntegreerde applicaties, nieuwe bedrijfsmodellen en wereldwijde uitdagingen: na de inhuldiging van Galaxia, ESA’s nieuwe training en kennisfaciliteit in België, zal ESA’s Educatieprogramma nog meer mogelijkheden hebben om deze kwesties aan te pakken. Galaxia, een onderdeel van ESA’s European Space Security and Education Centre (ESEC), is gespecialiseerd in innovatieve opleidings- en kennisprogramma’s voor leraren en universitaire studenten afkomstig uit ESA-lidstaten en biedt theoriecursussen en praktische opleidingen aan.

Op 3 juli 2018 vierde de Europese ruimtevaartorganisatie ESA de vijftigste verjaardag van haar Belgische vestiging, het European space Security and Education Centre (ESEC). Het ESEC is de grootste ESA-vestiging in België, gelegen in het ansichtkaart-dorp Redu. Ook de geschiedenis van België als deelnemer aan het Europese ruimtevaartavontuur laat zich lezen via die van het ESEC in Redu.

De planetaire wetenschappers van de Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB) verheugen zich. Het Europees Ruimtelijk Agentschap ESA / PRODEX (programma voor de ontwikkeling van wetenschappelijke experimenten) en Antwerp Space hebben zojuist een industrieel contract getekend voor LaRa (Lander Radioscience), een"martiaanse" instrument aan boord ExoMars 2020. Deze overeenkomst is de laatste stap vóór het vervaardigen van het vluchtmodel.

Op 5 mei 2018 zal een team van wetenschappers van de Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB) de lancering van InSight, een NASA-missie naar de planeet Mars, bijwonen. De missie InSight (Interior Exploration using Seismic Investigations, Geodesy and Heat Transport) gaat het inwendige van de rode planeet bestuderen. De InSight lander zal de aardbevingen van Mars, de inwendige temperatuur, en de rotatie van de planeet onderzoeken.

Twee jaar na zijn lancering nestelt de ExoMars Trace Gas Orbiter (TGO) zich eindelijk in zijn definitieve baan rond Mars. De satelliet, die het instrument NOMAD van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA) met zich meedraagt, heeft net een jaar van atmosferische afremming achter de rug en draait nu elke 2 uur een rondje rond Mars, zo’n 400 km boven het Marsoppervlak. Het Belgische instrument NOMAD, dat op zoek zal gaan naar methaan en andere belangrijke gassen in de Marsatmosfeer, blijkt deze periode uitstekend te hebben doorstaan en is klaar om binnen enkele weken de wetenschappelijke fase te starten.

Op 13 oktober 2017 zal vanaf de Russische Cosmodrome in Plesetsk de Europese Sentinel-5 Precursor-satelliet (Sentinel-5P) worden gelanceerd in opdracht van het Europese ruimtevaartagentschap ESA. Aan boord van Sentinel-5P bevindt zich TROPOMI, een instrument dat gegevens zal verzamelen van de atmosferische samenstelling, meer specifiek met betrekking tot luchtkwaliteit, ozon en klimaataspecten.

Sinds 1968 bevindt zich in het 'boekendorp' Redu in de Belgische Ardennen een bijzonder centrum van de Europese ruimtevaartorganisatie. Met de 50ste verjaardag van het centrum in zicht heeft ESA beslist om haar Redu Centre anders te gaan noemen. De nieuwe naam European space Security and Education Centre of kortweg ESEC benadrukt de belangrijke rol die het in deze nieuwe domeinen zal spelen en legt meteen een verband met de activiteiten die er al plaatsvonden.

Hoe kunnen astronauten bij toekomstige langdurige ruimtemissies overleven? Bevoorrading is bij missies ver in het zonnestelsel moeilijk. Met het programma MELiSSA wil ESA een zelfvoorzienend life support-systeem op punt stellen. Een tijdje geleden kreeg MELiSSA in België academische erkenning via een eredoctoraat van de Universiteit Antwerpen. Christophe Lasseur van de ESA-afdeling Life Support & Physical Sciences Instrumentation leidt het programma MELiSSA. Hij kreeg een eredoctoraat van de Faculteit Wetenschappen van de Universiteit Antwerpen op 30 maart laatstleden in een heel drukke periode in de ondertussen 27-jarige geschiedenis van MELiSSA, een afkorting voor Micro-Ecological Life Support System Alternative.

Voor een onderzoeker is het altijd een bijzonder moment wanneer ‘zijn’ ruimteproject groen licht krijgt. Belgische wetenschappers en ingenieurs kijken alvast uit naar de realisatie van de exoplanetenjager PLATO en naar LISA, die op zoek zal gaan naar gravitatiegolven. LISA en PLATO: een trio satellieten om gravitatiegolven te detecteren en een planetenjager. Eerder deze week is de eerste geselecteerd als derde ‘grote’ project van het wetenschappelijke programma van ESA, de tweede is goedgekeurd om verder ontwikkeld te worden als een ‘mediumklasse’ programma.

Het Europese QB50 project is gericht op het ontwikkelen en ontplooien in de ruimte van een netwerk van kleine satellieten voor de studie van de onderste lagen van de thermosfeer. Het project wordt gefinancierd door de Europese Unie en brengt een internationaal consortium samen waarvan het von Karman instituut (VKI) aan het hoofd staat. De eerste van twee lanceerraketten die de QB50 constellatie in een baan om de aarde zal brengen is deze dinsdag met succes gelanceerd (11u11 Cape Canaveral, 17u11 Brussel).

Met bijkomende investeringsfondsen toont ons land opnieuw aan dat het de activiteiten van het ESA Redu Centre in de provincie Luxemburg verder wil uitbouwen. Redu moet in het bijzonder uitmunten in educatie en cyberveiligheid. Er lopen momenteel al projecten op dit vlak en dat zal nog beter kunnen dankzij deze nieuwe fondsen, die bovenop plannen voor nieuwe infrastructuur komen. Tegelijk zal ESA de activiteiten van het ESA Redu Centre ondersteunen met passende maatregelen om Redu een duidelijke identiteit en perspectieven op lange termijn te geven.

Onnodig te zeggen dat de uitdagingen van onze samenleving steeds meer aandacht vragen voor wetenschappen, technologie, engineering en wiskunde. Het onderwijs in ons land hecht dan ook veel belang aan deze zogenaamde STEM-richtingen. Afgelopen week kregen Franstalige scholen (21 uit het basisonderwijs en 5 uit het secundair onderwijs) voor de tweede keer het officiële label Sciences à l'école. Het gaat om een initiatief van ESA, in samenwerking met het ministerie van onderwijs van de Franstalige Gemeenschap. Daarbij is het de bedoeling om wetenschappen op school meer en beter aan bod te laten komen en daarbij gebruik te maken van de ruimte en de ruimtevaart als 'kapstok'.

De Belgische ruimtevaart-industrie heeft het moeilijk om hoog opgeleid Belgisch talent aan te trekken terwijl Belgische studenten met interesse in een carrière binnen de ruimtevaart niet gemakkelijk in contact geraken met de industrie. Voor ere-senator Dominique Tilmans, voormalig voorzitter van de werkgroep Ruimtevaart van de senaat, het sein om de mouwen op te stropen, contact te zoeken met gelijkgestemde geesten en een oplossing te zoeken voor dit probleem. Resultaat : YouSpace.be, een platform dat studenten koppelt aan mentoren uit industrie en onderwijswereld.