Op 24 januari 2004 kreeg de eerste 'hulptelescoop' van de VLT (Very Large Telescope) zijn zogeheten 'First Light' op de Cerro Paranal sterrenwacht in Chili. Dat was een belangrijke mijlpaal voor de Belgische firma AMOS (Advanced Mechanical and Optical Systems) uit Angleur in de provincie Luik. Het bedrijf AMOS werd in december 1983, onder leiding van Bill Collin, opgericht en stoelt op de ervaring van de 'Aeliers de la Meuse' en de knowhow van het astrofysica-instituut aan de Universiteit van Luik.
De firma is gespecialiseerd in het ontwerpen, bouwen en testen van optische instrumenten voor astronomische en ruimtevaart toepassingen. Anno 2014 is AMOS actief op vijf continenten en ondermeer partner van ESO, de Europese Organisatie voor astronomisch onderzoek op het Zuidelijk halfrond.
Medio jaren tachtig zocht ESO een geschikte locatie voor de VLT-telescopen en benaderde AMOS voor een ASM (Astronomical Site Monitor) telescoop. Vanaf april 1987 werden door AMOS ontwikkelde DIMM (Differential Image Motion Monitor) 35 cm Cassegrain telesopen op drie locaties geplaatst: Cerro Paranal (2635m hoogte), Cerro Vizcachas (2046m hoogte) en Cerro Armazones (3 064m hoogte) in de Atacama-woestijn in Chili. In combinatie met een geautomatiseerd meteostation werd de atmosferische seeing, of de onscherpte van astronomische waarnemingen te wijten aan turbulenties boven de waarnemingsplaats, door deze telescopen gemeten.
vier VLT-hulptelescopen - Foto: AMOS
Cerro Paranal bleek de beste seeing te hebben en in december 1990 nam ESO de beslissing om er de VLT te bouwen. Slechte seeing, of verminderd "astronomisch zicht" kan op hoogtechnologische telescopen worden gecorrigeerd door een adaptieve optiek systeem, dat een Laserstraal gebruikt om de turbulentie te meten en een beweegbare secundaire spiegel aanstuurt om de nadelige atmosferische storingen te elimineren.
In december 1992 verkreeg AMOS het contract om een eerste hulptelescoop voor de VLT-Interferometer te ontwikkelen en te produceren. In juni 1998 volgde een contract voor drie bijkomende AT (Auxiliary Telescopes) die samen met de vier 8.20 m VLT reflectors een astronomische interferometer kunnen vormen. Hierbij worden de beelden van meerdere telescopen samengevoegd om een groter scheidend vermogen te realiseren. De originele conceptstudie voor VLT-interferometer werd door IRAM (Institut de Radio Astronomie Millimétrique) verwezenlijkt en Schott Glaswerke uit Mainz - Duitsland leverde de 8,20 m hoofdspiegels voor de VLT alsook de 1,82 m hoofdspiegels voor de hulptelescopen.
First Light volgde op 24 januari 2004 - Foto: ESO
In januari 2004 verkreeg de eerste hulptelescoop zijn 'First Light' en in februari 2005 werden de beelden van hulptelescopen AT1 en AT2 voor het eerst met elkaar gecombineerd. De AMOS hulptelescopen zijn identiek; 1,82 m Ritchey-Chrétien reflector met coudé-focus op alt-azimuthale montering in mobiele compacte temperatuurgeregelde koepels die op rails kunnen worden verplaatst. Elke hulptelescoop kan op één van de dertig vaste docking stations worden geparkeerd zodat de beelden via ondergrondse tunnels naar het interferometerlab kunnen worden gestuurd. In het labo worden de lichtbundels via optische vertragingskanalen in een gemeenschappelijk brandpunt gesynchroniseerd en op die manier kan een lengte tot 202 meter worden gerealiseerd. Met dergelijke precisie is de VLT-Interferometer in staat om afbeeldingen te reconstrueren met een resolutie van enkele duizendsten van een boogseconde, vergelijkbaar met het van elkaar onderscheiden van de beide koplampen van een auto op een afstand van aarde tot maan.
De VLT-interferometer is zonder enige twijfel de meest productieve waarneemfaciliteit op aarde, en de VLT-resultaten leiden tot de publicatie van gemiddeld één peer-reviewed wetenschappelijk artikel per dag! In 2008 verkreeg AMOS een contract voor de studie van de cel voor de tertiaire spiegel en de quaternaire spiegel voor de 40 m klasse E-ELT (European Extremely Large Telescope) op Cerro Armazones in Chili, die tegen de winter van 2022 het 'grootste oog op de hemel' ter wereld zal worden. In 2013 realiseerde AMOS onder meer de 2,55 m JAST (Javalambre Auxiliary Survey Telescope) voor de OAJ-sterrenwacht in Spanje en de 1,8 m Pan-STARRS-2 reflector voor de Haleakala-sterrenwacht op het Hawaiiaanse eiland Maui. Dankzij deze hoogtechnologische realisaties blijft AMOS zich profileren als een zeer voorname speler in het ontwerpen en construeren van optomechanische komponenten voor ruimtevaart en sterrenkundige toepassingen.
ingezet, waarbij ze als slakken naar exact bepaalde docking stations worden verplaatst om hun lichtbundels via
ondergrondse tunnels te combineren met de beelden van de 8,20m VLT-hoofdtelescopen - Foto: ESO
