Professor in de sterrenkunde Conny Aerts is door de Noorse Academie van Wetenschappen en Letteren geselecteerd voor de 2022 Kavli Prijs in Astrofysica. Ze deelt de prijs met de Amerikaanse astrofysicus Roger Ulrich en de Deense astrofysicus Jørgen Christensen-Dalsgaard voor hun pionierswerk en leiderschap in de ontwikkeling van helio- en asteroseismologie en hun doorbraken in deze domeinen, die de grondslagen vormen voor de huidige theorie van sterstructuur.
Vandaag heeft de Noorse Academie van Wetenschappen en Letteren de Laureaten van de 2022 Kavli Prijzen in de domeinen van de Astrofysica, Nanowetenschappen en Neurowetenschappen bekend gemaakt. De Kavli Prijs in Astrofysica bekroont vooraanstaand onderzoek en uitzonderlijke verdiensten die onze kennis over de oorsprong, evolutie en eigenschappen van het Heelal aanzienlijk vooruithelpen.
Professoren Conny Aerts, Jørgen Christensen-Dalsgaard en Roger Ulrich delen de Kavli Prijs in Astrofysica van één miljoen dollar voor hun pioneerswerk in helio- en asteroseismologie en voor hun doorbraken in deze domeinen, die de grondslagen vormen voor de huidige theorie van sterstructuur. "Hun onderzoek heeft de fundamenten gelegd voor de huidige theorie van sterstructuur, met een revolutie in de kennis van sterinwendigen tot gevolg", aldus de Noorse Academie van Wetenschappen en Letteren.
Pioniers van helio- en asteroseismologie
Elk van de laureaten wist waarnemingen van trillingen aan het oppervlak van de Zon en van andere sterren op een slimme manier te koppelen aan de fysica en chemie van deze sterren. Dit vraagt een geïntegreerde aanpak van wiskundige modellering en thermodynamica, kern- en atoomfysica en kwantummechanica. Daartoe ontwikkelden ze computationele methoden gebaseerd op tijdreeksanalyse, patroonherkenning en statistische modellering. De transdisciplinaire integratie van deze onderzoeksdomeinen laat toe om de eigenschappen diep in sterinwendigen met indrukwekkende precisie af te leiden. Roger Ulrich lag aan de basis van de initiële ontwikkelingen in de helioseismologie terwijl Jørgen Christensen-Dalsgaard en Conny Aerts het onderzoeksdomein, wat oorspronkelijk ontwikkeld werd voor de Zon, wisten uit te breiden naar en toepassen op grote steekproeven van sterren in onze Melkweg, met een brede waaier aan massa’s en leeftijden.
“Deze drie wetenschappers zijn de pioniers van helio- en asteroseismologie en bedekken samen zo goed als alle toepassingsdomeinen ervan", benadrukt de Voorzitter van het Kavli Comité voor Astrofysica, Viggo Hansteen. “Alle drie zochten ze manieren om diep in sterinwendigen te kijken en ontwierpen ze wiskundige methodes om de fysica en chemie ervan met grote precisie af te leiden.”
Significante verbeteringen in de theorie van sterevolutie
Conny Aerts is één van de leidersfiguren in asteroseismologie en staat bekend voor haar onderzoek naar sterren die heter en zwaarder zijn dan de Zon. Aan de hand van jarenlange waarnemingscampagnes vanop de grond en vanuit de ruimte breidde zij de asteroseismologie uit naar zulke sterren in al hun evolutiestadia. Dat deed ze door met haar onderzoeksteam in te zetten op de ontwikkeling van slimme analysemethodes om de karakteristieken van de opgemeten trillingen te identificeren, wat een nodige voorwaarde is om het sterinwendige te modelleren. Aerts en haar onderzoeksgroep leverden ook pionierswerk in de ontwikkeling van krachtige methodes om de trillingsmodi in snelroterende sterren te modelleren, wat leidde tot de eerste kwantitatieve schattingen van de massa van hun turbulente sterkern en van hun interne rotatie. De resultaten van haar team leidden tot significante verbeteringen in de theorie van sterevolutie.
“Het is een fantastische eer om de 2022 Kavli prijs in Astrofysica te mogen ontvangen. Deze prijs brengt voor mij hulde aan de toegewijde inspanningen van mijn teamleden doorheen al die jaren en erkent ook het succes van de inclusieve teamaanpak die ik sinds 20 jaar implementeer aan KU Leuven. De prijs is ook een geweldige aanmoediging om de langetermijn-ontwikkeling van nieuwe wiskundige en computationele methoden die nodig zijn om asteroseismologie te kunnen toepassen op de snelst roterende sterren in het Heelal te gaan aanvatten”, zegt Conny Aerts.
De drie onderzoekers delen de prijs van één miljoen dollar. De Kavli Prijs is een partnerschap tussen de Noorse Academie van Wetenschappen en Letteren, het Noors Ministerie van Onderwijs en Onderzoek en de Amerikaans-gebaseerde Kavli Stichting.
Bron: KU Leuven
