De hevige uitbarsting van de vulkaan Kelut op het eiland Java van 13 februari 2014 bracht, naast de evacuatie van meer dan 100 000 mensen, ook een gigantische aswolk met zich mee. Die verspreidde zich tot op de hoogte waarop commerciële vliegtuigen zich begeven en vormde een bedreiging voor het luchtverkeer in een groot deel van het Indonesische luchtruim. Verschillende luchthavens op Java werden gesloten, met ernstige gevolgen voor onder andere de luchtverbindingen tussen Australië en Singapore.
“Dankzij de dienst SACS (Support to Aviation Control Service), die recent ontwikkeld werd bij het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA), hebben Belgische onderzoekers zeer actief toezicht gehouden op de verspreiding van de vulkanische aswolk op basis van satellietgegevens”, vertelt projectverantwoordelijke Nicolas Theys (BIRA). Het SACS-systeem gaf al enkele uren na het begin van de uitbarsting een eerste waarschuwing. Deze informatie werd direct gebruikt door het Volcanic Ash Advisory Centre (adviescentrum voor as van vulkanische oorsprong) van Darwin in Australië, dat deze regio dekt. SACS is een project van de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA, ondersteund door de Europese Commissie, EUMETSAT en de NASA. De belangrijkste gebruikers zijn Volcanic Ash Advisory Centers (VAACs) en de piloten van grote luchtvaartmaatschappijen.
Ontstaan in het kader van een internationale samenwerking tussen BIRA, ULB, KNMI, DLR, het FMI en NILU, biedt de SACS-dienst een uniek detectiesysteem voor vulkaanpluimen gebruikmakend van zes satellietinstrumenten. Op deze basis controleert SACS heel efficiënt wereldwijd de vulkanische activiteit om autoriteiten zeer snel te waarschuwen als er zich een vulkaanuitbarsting voordoet. "Verschillende gebruikers, waaronder een lijnpiloot, hebben ons gemeld dat ze overtuigd zijn van het nut van een dienst als SACS. Voor ons zouden de luchtvaartmaatschappijen in de toekomst direct gebruik moeten kunnen maken van de SACS-waarschuwingen, zodat het luchtverkeer zo snel mogelijk kan reageren tijdens vulkanische uitbarstingen als van Kelut", aldus Nicolas Theys van het BIRA.
