Het VITO of de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek, haalde op 1 september 2014 Brits zakenman Richard Branson (64) naar Antwerpen. Deze unieke gebeurtenis was de lancering van de 4e I-SUP internationale conferentie met als thema: ‘Industry & Innovative Sustainable Production – Growth & Sustainability’. VITO promoot o.a. duurzame innovatie projecten zowel in het bedrijfsleven als daarbuiten en dit in samenwerking met haar Indiase partnerorganisatie TERI (The Energy and Resources Institute).
Op die bewuste avond in de Stadschouwburg te Antwerpen werden naast de befaamde Richard Branson ook nog volgende gasten uitgenodigd. Arild RØdland (Noorwegen), voormalig minister van Staat Olie en Energie, Professor of Petroleum Drilling Engineering en Technologie Developer Electro Pulse Breakage. Verder ook Dr. Rajendra Pachauri (India), Nobelprijswinnaar en voorzitter van de Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) en Directeur Generaal van TERI. En als laatste onze astronaut Frank De Winne, huidig directeur van het European Astronaut Center te Keulen. De hele avond werd deskundig aan elkaar gepraat door Francesca Vanthielen, Master in zowel Applied Economic Science als International Politics en ambassadeur voor UNHCR (United Nations High commissioner for Refugees).
Branson voorstellen zou zonder meer dit hele magazine in beslag nemen. Daarom beperken wij ons tot enkele van zijn vele verwezenlijkingen. Hij stichtte in totaal meer dan 100 bedrijven in 50 verschillende landen en stelt ongeveer 60 000 mensen te werk. Zijn jaarlijkse omzet word geschat op meer dan 7 miljard dollar. Ooit begonnen als platenlabel Virgin Records, breidde hij gestadig zijn imperium uit met de stichting van de Virgin Group met o.a. Virgin Australia, Virgin America, Virgin Holidays, Virgin Limited Edition, Virgin Trains, Virgin Holidays en zijn ruimteprogramma Virgin Galactic waarbij hij als eerste commercieel bedrijf mensen in de ruimte zal brengen met SpaceShipTwo, dewelke gelanceerd zal worden vanaf het moederschip WhiteKnightTwo. Branson maakte op 19-jarige leeftijd live de landing mee op een zwart/wit TV. Naar eigen zeggen heeft de herinnering aan deze opmerkelijke gebeurtenis hem er later toe aangezet om te dromen ooit zelf in de ruimte te reizen. Een droom die hij dus ook binnenkort zal verwezenlijken. Alhoewel het Virgin Galactic project pas op het laatste van de avond aan bod kwam en dus beperkt bleef, kreeg het toch mijn bijzondere aandacht. Verder meer in dit verslag.
Branson was ook niet bang om andere fysieke en record brekende uitdagingen aan te gaan. Zo werd hij de oudste persoon die het kanaal overstak al kite surfend in een tijd van 3 uur en 45 minuten. Hij deed ook verwoede pogingen om in een luchtballon de wereld rond te vliegen. Het lukte hem niet maar zijn luchtballon de Virgin Atlantic Flyer was wel de eerste die de Atlantische oceaan overstak. Hierbij werden recordsnelheden opgemeten van 209 km/u. Hij stak ook als eerste de grote oceaan over van Japan naar het noorden van Canada. Zijn route was niet de kortste met 10.885km maar met snelheden tot 394 km/u en een ballonvolume van 60 513 m³, brak hij opnieuw alle records. Een tot de verbeelding sprekende vlucht was zonder meer deze van Steve Fossett, dewelke door Branson werd ingehuurd om als eerste een non-stop vlucht rond de wereld te vliegen in de uit composietmaterialen ontwikkelde GlobalFlyer. In maart 2005 slaagde Fossett in zijn opzet en rondde de klus af in 77 uur zonder bij te tanken. Hij legde hierbij een afstand af van 36 312km.
Branson leeft met zijn vrouw Joan op Necker Island in de Caraïben en heeft twee kinderen, Sam en Holly. Tegenwoordig spendeert Branson zijn tijd vooral aan zijn Virgin Unite Foundation dit samen met organisaties zoals The Elders, Carbon War Room, B Team en Branson Centre of Entrepreneurship. Daarbij zetelt hij nog in de Global Commision on Drugs Policy en ondersteunt hij OceanElders ter bescherming van de oceanen. Ook het vermijden van wereldwijde conflicten is voor hem nu een ware uitdaging. Hij gebruikt hiervoor naar eigen zeggen zijn ondernemers capaciteiten. In de nabije toekomst staat zelfs een ontmoeting gepland met Russisch president Poetin om het conflict in Oekraïne te helpen oplossen. Geef toe, weinig ondernemers zouden dit doen. Zoals eerder vermeld werd voor ons ruimtevaart geïnteresseerden maar een klein deel van de avond besteed aan het ruimtevaartproject Virgin Galactic. Het vooraf aangekondigde hoofdthema bestond uit het verband tussen duurzaam ondernemerschap en duurzame ontwikkeling, twee aspecten die volgens Branson absoluut noodzakelijk zijn voor de groei. Daarbij speelt uiteraard het thema energie hierin een sleutelrol. Bijzondere aandacht werd ook besteed aan de ongekende mogelijkheden voor diepe geothermie in Vlaanderen: “deep geothermal as a sustainable alternative fot shale gas”. Meer bepaald de interne warmte van de aarde gebruiken als alternatieve energiebron. Een item waar gast Arild RØland grote voorstander van is en waarvan VITO in 2015 de eerste boringen zal ondernemen, meer bepaald in Limburg. De link werd hier dan ook logischer wijze gelegd met Climate Change, waarvan Branson al de hele wereld is rondgereisd om vooral politiekers en ondernemers de gevolgen te laten zien van wat fossiele brandstoffen aan gigantische schade hebben berokkend en hen wil helpen oplossingen te vinden. Maar op de persconferentie vooraf werd Branson meteen al geconfronteerd met het feit dat juist hijzelf, met zijn eigen bedrijven, elk jaar miljoenen tonnen aan fossiele brandstoffen verbruikt. Er werden trouwens door de journalisten heel wat boeiende maar ook kritieke vragen gesteld waarvan enkele met een link naar ruimtevaart toe. Hieronder volgt een greep uit de journalistieke vragen en antwoorden waarvan enkele voor mij toch wel verrassend en nieuw in de oren klonken.
Vraag: “Wat was voor u in de beginjaren van je ondernemerschap de grootste uitdaging?”
Branson: “Survival. Je neemt zoveel risico’s dat overleven, vooral als jonge ondernemer zonder financiële back-up, al een hele uitdaging was. De scheidingslijn tussen succes en mislukking is bijzonder dun. We hadden goede maar vooral ook veel slechte momenten maar ik had het geluk om bekwame mensen om me heen te scharen die me hielpen door te zetten. Ik haalde dan ook nipt de positieve zijde van die lijn.”
Vraag: “Hoe kan een ondernemer als u, met vele bedrijven die elk jaar miljoenen tonnen fossiele brandstoffen moeten aanwenden, geloofwaardig overkomen?
Branson: “Ik ben me zeer bewust van dit gegeven en ik weet dat ik hier een zeer grote verantwoordelijkheid draag, maar het is juist voor mij een hoogdringende prioriteit om dit wereldwijd aan te pakken. Ik wil dit aanpakken op verschillende manieren. Een daarvan was de oprichting van mijn organisatie Carbon War Room. Hierbij wordt samengewerkt met 21 industrieën die op dit moment verantwoordelijk zijn voor de meeste uitstoot van CO2 maar waarvan zij bereid zijn om mee te werken om oplossingen te vinden voor het weren daarvan, uiteraard zonder schade aan de industrie zelf aan te brengen. Ik loof daarom samen met deze industrieën een prijs van 25 miljoen dollar uit om wetenschappers, ingenieurs, genieën te motiveren en hen aan het werk te zetten om de CO2 volledig uit onze atmosfeer te weren. Veel mensen werken nu keihard aan dit probleem”, aldus Branson. “Vooral wordt nu hard gewerkt aan schone vliegtuigbrandstof en zo ook raketbrandstof en we staan hier wel degelijk op het punt verschillende doorbraken te forceren.”
Hij gaat er ook prat op dat zijn space programma met Virgin Galactic, in de toekomst bijna volledig CO2 vrij zal zijn. Volgens Branson zal de lucht- en ruimtevaart binnenkort maar op een fractie van het verbruik vliegen als dat nu het geval is.
Vraag: "Is het daarom nu al nuttig om heel wat brandstof te verbruiken om mensen in de ruimte te brengen just for fun?"
Branson: “Volgens de berekeningen zullen de eerste ruimtevluchten amper zoveel brandstof verbruiken als wat een retour lijnvlucht doet tussen New York en Londen. Onze ruimteschepen werden ook gebouwd als vliegtuigen en eenmaal in de ruimte en bij terugkeer verbruiken zij geen enkele brandstof meer. Het moet volgens mij ook in de toekomst mogelijk zijn om zo de wereld rond te reizen, waarbij wij even de atmosfeer induiken en zo heel weinig brandstof zullen verbruiken.”
Vraag: “Wanneer zal de eerste commerciële vlucht plaatsvinden”.
Branson: “We zullen nu nog geen aankondigingen doen maar we zijn zeer dicht bij de eerste vlucht. Ik kan wel melden dat we meer dan 800 kandidaten hebben met onder hen een 25-tal Belgen."
Vraag: “De prijs ligt wel heel hoog nu.”
Branson: “Het kost nu inderdaad veel maar je kan het eigenlijk vergelijken met de eerste rijken die het zich konden veroorloven om in de jaren ‘20 als eersten de Atlantische oceaan over te vliegen met de eerste luchtvaartmaatschappijen. Zij hielpen die maatschappijen aan fondsen en zodoende konden na verloop van tijd de kosten gereduceerd worden zodat iedereen nu die overtocht kan maken. Hetzelfde zal nu ook gebeuren met Virgin Galactic. Kapitaalkrachtige mensen zullen de eerste vluchten maken en zullen de fondsen aanbrengen om in de toekomst iedereen te laten vliegen. Op een dag zullen we naar andere continenten reizen via de ruimte. Het zal nog vele jaren duren eer we daartoe komen maar ik geloof er stellig in. Het zal mogelijk worden om met een snelheid van 18,5 mijl per uur naar Australië te reizen terwijl men vanuit grote ramen naar de aarde zal kunnen kijken. Het zal buitengewoon zijn. Het is een harde droom maar als je niet droomt kan je niets bereiken. En dat is wat wij proberen.”
Vraag: “Zijn wij mensen niet, wat betreft milieuvraagstukken, te bevreesd om iets te ondernemen. Bijvoorbeeld uit vrees voor instorting van de economie?”
Branson: “Ik ben ervan overtuigd dan de mensheid in de mogelijkheid zou moeten zijn om het milieuprobleem aan te pakken door niet alleen bestaande uitvindingen te benutten maar ook door nieuwe aan te wenden. Wij moeten er gewoon mee durven doorgaan. Als voorbeeld kan ik mijn eiland in de Caraïben aanhalen. Binnen drie maanden zal ik kunnen zeggen dat het eiland 95% CO2 neutraal zal zijn. Er zal 50% van de brandstof bespaard worden. De kost lag voornamelijk op 700.000 dollar per jaar en is nu gehalveerd naar 350 000 dollar per jaar. Als wij dat kunnen op ons eiland dan moet ieder eiland dat kunnen, enkel maar door het van energie te voorzien door wind en zon. Ik begrijp dat er wat onrust is maar teveel van dat en de mensen geven er de brui aan. Wij willen de mensen ervan op de hoogte brengen dat er enorme mogelijkheden zijn in het ondernemen om dit probleem op te lossen. Daarom moet het de hoofdtaak van ondernemers zijn om naar schone brandstof te zoeken en jonge ondernemers hierin te motiveren daarnaar te zoeken. De wereld kan niet zonder energie en vooral Europa moet onafhankelijk worden van energie en dus niet afhankelijk zijn van andere landen. We moeten daarom ons dringend van fossiele brandstoffen ontdoen en onze landen en steden van schone eigen energie voorzien.
Vraag: “In het teken van de klimaatsverandering, wat raadt u de mensen aan te doen? Moeten wij onze leefgewoonten aanpassen, of is innovatie dan de oplossing?”
Branson: “Er zijn verschillende manieren om dat te doen. Bijvoorbeeld, ik haat het dat het regenwoud wordt kapot gekapt. Al het mooie, de fauna en flora, verdwijnt daar omwille van het feit dat daar meer en meer veeboerderijen worden opgericht om te voldoen aan de vraag naar vlees. Zes maand geleden ben ik zelf begonnen met een experiment om het vlees te weren in mijn eetgewoonten. Ik wou ontdekken hoe mijn lichaam daarop zou reageren en vond het ongelooflijk. Er zijn zoveel gezonde alternatieven voor vlees. Als iedereen vlees zou kunnen opgeven zouden we zeker het vernietigen van het regenwoud kunnen stoppen. Daar ben ik van overtuigd. Dit zou dan ook onmiddellijk haar positieve gevolgen hebben op de opwarming van de aarde en je helpt evenzeer de aarde zelf gezond te houden. Je moet inderdaad de mensen daarvan kunnen overtuigen maar ik voel me gesterkt door de 19 miljoen volgers op mijn sociale media die het ook proberen en die het ook niet zo moeilijk vinden om het te doen. Ik zeg niet dat je meteen alle vlees moet opgeven maar probeer het eens en doe het geleidelijk aan. En een van de grote problemen is heel zeker de enorme groei van de wereldbevolking waarbij dus ook veel meer vlees zal nodig zijn als we onze eetgewoonten niet aanpassen. Er zal dus ook meer regenwoud moeten gekapt worden om meer veeboerderijen op te richten. Maar het gaat uiteraard niet alleen om onze eetgewoontes. Oplossingen zullen moeten komen vanuit een combinatie van mogelijkheden. En ondernemers zullen niet alleen mogen denken aan making money.”
Na de persconferentie werden we de zaal ingestuurd voor een twee uur durend debat over de onderwerpen hierboven aangehaald. De gasten werden het podium opgevoerd in verschillende types elektrische wagens in een wolk van rook en met populaire muziek als begeleiding. Redelijk indrukwekkend. Francesca Vanthielen was de geschikte moderator in de vraagstelling over deze toch wel ingewikkelde materie. Wat hierna volgt zijn de belangrijkste punten uit de debatten tussen de gasten. In één van de eerste gesprekken kwam meteen Oekraïens probleem aan bod. Voor Branson bijzonder beangstigend. Hierbij liet hij duidelijk verstaan dat zowel Russische, Oekraïense en Westerse ondernemers zeer bezorgd en niet opgezet zijn met het gedrag van Russisch president Poetin.
Branson: “Zijn gedrag en handelingen zijn een rem op de vooruitgang in de economie en dus ook in de oplossingen van het wereldwijd milieuprobleem. In Europa lossen wij geen problemen meer op via conflicten. Dat het ene Europese land ooit nog een ander zou aanvallen is voor ons niet meer van deze wereld. We moeten de Russische en Oekraïense leiders duidelijk maken dat hun ondernemers daar niet gelukkig mee zijn. Daarom moeten we met de ondernemers en de leiders samenzitten om dit aan te kaarten. Laat net zoals in Schotland de bevolking beslissen of ze onafhankelijk willen zijn of juist niet.”
Over zijn toekomstige ruimtevaartproject Virgin Galactic vertelde hij dat ze toch wat de problemen hebben onderschat. Zijn voorspelling dat zij begin dit jaar reeds zouden starten was verkeerd. Daarom doet hij nu ook geen voorspellingen meer wanneer dit zal gebeuren.
Branson: “We zijn wel met de finale testen bezig. Het was veel moeilijker dan wij oorspronkelijk hadden gedacht, althans wat het aspect raketwetenschappen betreft. Maar laat me dit zeggen. Door ook dit gewaagde project te starten kunnen we ook helpen om de wereld verder te vernieuwen. Bijvoorbeeld om in de toekomst mensen te transporteren ook buiten de aardse atmosfeer, zoals ik al aanhaalde in de persconferentie. Bij de huidige ruimtevluchten met NASA en de Russen verbruiken wij telkens zoveel brandstof bij de lancering als dat nodig is om New York voor twee weken aan stroom te voorzien. We moeten daarom veel beter doen. Zoals eerder vermeld, Virgin Galactic zal maar zoveel brandstof verbruiken als een normale retour tussen Londen en New York. Maar we moeten zeker nog veel beter kunnen. We zullen ook een heel arsenaal satellieten lanceren zodat iedereen over de hele wereld internet en mobile telefonie zal kunnen gebruiken aan een fractie van de prijs van die van vandaag. Want hoe meer mensen toegang hebben tot het internet en telefonie hoe meer mensen een onderneming kunnen starten of een job vinden of beter nog onderwijs starten en dat alles samen ook voor een betere wereldgezondheid zal zorgen. Mensen moeten ook kunnen reizen, als mensen elkaar kunnen ontmoeten dan hoeven zij ook niet in oorlog met elkaar te gaan. De sub-orbitale vluchten voor toeristen zijn volgens Branson ook nog maar het begin. De volgende stap zal zijn om rond de aarde te vliegen en later van punt naar punt vliegen.”
Met het satellietprogramma bedoelde Branson zijn nieuwe project LauncherOne. Bedoeling is dat kleine satellieten vanaf de WhiteKnightTwo, het vliegtuig waarmee het ruimteschip SpaceShipTwo zal worden gelanceerd, ook in de ruimte zullen gebracht worden en zo de lanceerkosten drastisch zullen reduceren. De ruimtevaart heeft in het verleden niet altijd een veilige indruk gegeven. Hoe staat dat in de commerciële ruimtevaart?
Branson: “De technologie om naar de ruimte te reizen stond toen nog in haar kinderschoenen, ook de space shuttles waren verouderd en er moest nog veel geleerd worden. We staan inmiddels veel verder in de modernisering van de technologie maar dat wil niet zeggen dat alles nu 100% veilig zal zijn. Wij testen heel veel, honderden keren opnieuw, vandaar ook de vertraging met de eerste vlucht. Maar als je weet dat 250 ingenieurs dagelijks werken om alles veilig te maken, dan ben ik daar redelijk gerust in. Ik zal trouwens samen met mijn familie de eerste vlucht maken. Wij kunnen het ons zeker niet veroorloven om niet veilig te werken omwille van bijvoorbeeld commerciële belangen. De voorwaarden voor kandidaat reizigers qua fysiek en kennis liggen ook niet zo hoog als bij normale ruimtevluchten maar dit kan je dan ook niet vergelijken. Wij vliegen als toeristen en niet als wetenschappers, wij moeten geen ruimtestation onderhouden, wij moeten geen modules koppelen. Je moet fit en gezond zijn maar niet daarvoor jaren getraind worden.”
Volgens Frank De Winne zal de terugkeer van SpaceShipTwo sowieso veiliger verlopen omdat zij enkel een ruimtesprong maken en dus de snelheid van terugkeer bijna nul zal zijn terwijl bijvoorbeeld met de space shuttle of Sojoez, die terugkeren van een baan om de aarde aan een snelheid van 28 000km/u, de risico’s veel hoger liggen omdat het ruimtetuig zwaar moet worden afgeremd.
De Winne: “Voor de space shuttle was er een kans van 1 op 80 dat je niet terugkwam. Maar sowieso zal het voordeel van het ontwikkelen van nieuwe technologie het ruimteschip veel veiliger maken dan vroeger in de beginperiode van de ruimtevaart. Hun vooruitgang in het ontwikkelen van nieuwe technologieën zal ook de ruimtevaartorganisaties ten goede komen.”
Branson benadrukte nogmaals dat zij hun ruimteschip als een vliegtuig hebben gebouwd, wat veiliger is en die tevens hebben voorzien van een raketmotor die op elk moment kan uitgeschakeld worden. Branson: “Betekent dat we dus als iets misloopt, we onmiddellijk kunnen terugkeren. Bijvoorbeeld ook het feit dat SpaceShipTwo vanaf een vliegtuig zal gelanceerd worden niet zoals bij de de space shuttle bovenop een gigantische brandstoftank zal geplaatst worden, reduceert het risico heel sterk. Wij hebben dus de enorme hoeveelheden brandstof om met een raket op te stijgen niet nodig en maakt het dus veel minder gevaarlijk. Maar niet enkel zal het project veiliger zijn ook de kostprijs zal maar een fractie zijn van wat NASA nodig heeft. De Saturnus V raket kostte in de jaren ’60 meer dan een biljoen dollar en dat moest één ruimteorganisatie en natie ophoesten. Dit is nu niet meer denkbaar en daarom moet er samenwerking zijn tussen ruimtevaartagentschappen en privébedrijven om die kosten onder controle te houden. Er zal daardoor ook veel meer mogelijk zijn.”
Frank De Winne is helemaal te vinden voor het commerciële project van Richard Branson.
De Winne: “Hoe meer mensen de aarde vanuit de ruimte kunnen bekijken hoe meer dat hun visie op de aarde zal veranderen en hoe meer conflicten zullen kunnen vermeden worden. Ook zal dat een impact hebben op het milieuprobleem, want in de ruimte zie je heel duidelijk hoe fragiel onze hele planeet eigenlijk is en dat moet hen stimuleren om de vervuiling tegen te gaan."
Branson raadt ook iedereen aan om de boeken te lezen die astronauten hebben geschreven over hun ervaring en hoe dit hun leven heeft veranderd. Onlangs besloot ook hij om zijn Virgin Galactic verhaal openbaar te maken. In augustus sloot hij een overeenkomst met uitgever Global Publishing DK voor de uitgave van zeven boeken waarvan de uitgave moet gebeuren in de eerste twee jaar. Het centraal thema wordt: The Wonders of Space, en is bedoeld voor het grote publiek en vooral jongeren. Het eerste boek The Utlimate Experience, zal reeds in oktober verschijnen. Het wordt Virgin Galactics opwindende verhaal over de bouw van s’ werelds eerste spaceline en de reis door de ruimte met boeiende verhalen en fotografie. Het naslagwerk moet een exclusieve blik werpen op de ontwikkeling en bouw van het revolutionaire ruimteschip en neemt de lezers meer door elke stap die de toekomstige astronauten zullen ondergaan. De boeken die vooral gericht zijn op jongeren in het bijzonder, moeten de aandacht vestigen op de democratisering van de ruimte en een inspiratie vormen voor het wereldwijd STEM-project in het onderwijs (Science, Technology, Engineering and Mathematics). Branson zal ook met astronauten de wereld rondreizen om hen te laten vertellen over de veranderingen en vervuiling van de aarde en ook over de zichtbare verbeteringen die worden uitgevoerd.
Branson: “Iedereen moet met de neus op de feiten worden gedrukt. Ik denk nog steeds aan de indrukwekkende foto genomen van de aarde door de Apollo astronauten op de maan. Zelf had ik de kans om de mooie aarde te bekijken tijdens mijn ballonvluchten. Dit was voor mij het punt om mij in te zetten om oplossingen proberen te vinden voor het milieuprobleem. Maar dat alleen is niet genoeg. Korte tijd geleden keek een astronaut in het International Space Station door het raam gedurende de nacht en hij vloog toevallig over het Midden-Oosten. En tot zijn verbazing zag hij de explosies boven Gaza en Israël. Wij hebben allen nog heel wat werk voor de boeg niet alleen in milieubescherming maar ook in conflictbestrijding. Ik zie het als mijn plicht om mijn ondernemerscapaciteiten aan te wenden om ook conflicten te helpen oplossen. Mensen in de ruimte brengen is daar maar een heel klein deel van. But, a space experience will change your perception of life! Better access to space is a vital component for a better future.”
