Venus Express was de eerste Europese ruimtesonde met als eindbestemming Venus. Het tuig werd in 2005 gelanceerd waarna het in 2006 aan kwam bij de planeet Venus. Europa wil met dit project vooral de atmosfeer, de plasmaomgeving en het oppervlak van Venus bestuderen en het ontwerp van dit tuig werd afgeleid van dat van de Mars Express ruimtesonde die in 2004 richting Mars werd gestuurd. België is op verschillende manieren betrokken bij zowel de realisatie als het wetenschappelijke gedeelte van deze missie en de grootste bijdrage werd in ons land geleverd door het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie die samen met Frankrijk een instrument ontwikkelde waardoor we een beter inzicht krijgen in de atmosfeer van Venus.
Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie (BIRA)
De studie van atmosferen van andere hemellichamen in ons eigen zonnestelsel is van essentieel belang voor wetenschappers aangezien dit ons meer kan leren over de evolutie van ons eigen atmosfeer. Venus kent een extreem broeikaseffect waardoor de oppervlaktemperatuur op de planeet 470°C bedraagt en het bestuderen van deze atmosfeer zal ons niet enkel meer leren over het complexe klimaatsysteem op deze planeet maar zal ons ook een enorme hoeveelheid informatie opleveren over het oppervlak, geologie en het inwendige van Venus. Op 9 november 2005 werd van op de Beikonur lanceerbasis in Kazakstan de Europese Venus Express gelanceerd en op 11 april 2006 kwam dit 1,2 ton zware tuig aan bij Venus waarna het startte met het wetenschappelijke gedeelte van de missie. Het SPICAV/SOIR (Spectroscopy for the Investigation of the Characteristics of the Atmosphere of Venus) instrument aan boord van de Venus Express werd gerealiseerd door België, Frankrijk en Rusland en zal wetenschappers helpen met het analyseren van de chemische samenstelling van de atmosfeer van deze planeet.
Het SPICAV/SOIR instrument werd afgeleid van het SPICAM instrument dat zich aan boord van de Europese Mars Express bevindt en met dit instrument zullen wetenschappers proberen temperatuursprofielen te bepalen, het meten van de chemische samenstelling en het in kaart brengen van ontsnappingsmechanismen van de atmosfeer naar de ruimte. Terwijl het SPICAM instrument beschikt over twee spectrometerkanalen (één in het ultraviolet gedeelte en één in het infrarood gedeelte) bevat SPICAV een derde dat werkzaam is in een breder infrarood golflengtegebied en de naam SOIR (Solar Occultation in the Infra Red) kreeg. SOIR is een volledig Belgische realisatie en werd gebouwd door het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie in samenwerking met de bedrijven OIP en PEDEO. Om de samenstelling van de atmosfeer te kunnen achterhalen bekijkt SOIR de Zon of een ster doorheen de verschillende lagen van de atmosfeer van Venus en dit is de eerste maal dat deze ster en zonneocculatie techniek wordt toegepast bij onderzoek naar de atmosfeer van deze planeet.
Met het SPICAV/SOIR instrument zullen wetenschappers ook op zoek gaan naar de kleine hoeveelheden water die zich in de atmosfeer van Venus zouden bevinden of zal men kunnen op zoek gaan naar sporen van zwavelverbindingen en moleculaire zuurstof in de atmosfeer van deze planeet. Verder zal ook de atmosferische druk en temperatuur tussen de 80 en 180 kilometer hoogte kunnen gemeten worden met dit instrument.
Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB)
Net als het BIRA is ook de Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB) betrokken bij het Venus Express programma en neemt het deel aan het Venus Radio Science (VeRa) project. VeRa zal radiosignalen tussen Venus en de aarde gebruiken voor onderzoek naar de atmosfeer en ionosfeer van deze planeet en onderzoekers aan de Koninklijke Sterrenwacht van België zullen met gegevens van VeRa het zwaartekrachtveld van venus onderzoeken.
Nexans
Een andere belangrijke Belgische bijdrage aan het Venus Express project komt van het bedrijf Nexans dat gevestigd is in Huizingen en elektrische en opto-elektrische kabelbomen ontwikkeld. Nexans leverde in het verleden al kabelbomen aan de Europese ruimtevaartorganisatie ESA voor de Mars Express, Rosetta en PROBA kunstmanen en voor de Venus Express werd opnieuw een kabelboom gemaakt die 9.000 contactpunten en 500 connectoren telt.
