Op woensdag 27 mei 2009 vertrok de Belgische ruimtevaarder Frank De Winne voor een tweede maal naar het internationaal ruimtestation ISS. Eind 2007 werd door het Europese ruimtevaartagentschap ESA bekend gemaakt dat De Winne geselecteerd was voor een langdurige ruimtemissie aan boord van het ISS. De Winne zou op het einde van zijn missie ook de eerste Europese gezagvoerder worden van het ruimtestation.
Tijdens zijn verblijf aan boord van het ISS kreeg de tweede Belgische ruimtevaarder twee maal het bezoek van een Amerikaans ruimteveer en werd de ruimte-meccano twee maal bevoorraad door een Russische Progress en Japanse HTV cargomodule. Deze tweede langdurige Europese ISS ruimtemissie kreeg de naam OasISS en verwijst naar onze blauwe planeet als oase in de ruimte. Aangezien Frank De Winne ook Goodwill Ambassador is van UNICEF verwijst OasISS ook naar water waar in bepaalde delen van de wereld een ernstig tekort van is.
Bemanning Soyuz TMA-15 missie:
- Roman Romanenko (Rusland)
- Frank De Winne
- Robert Thirsk (Canada)
Lancering en koppeling
Frank De Winne werd op 27 mei 2009 in de ruimte gebracht door middel van een Soyuz-FG draagraket. Om 12u34 Belgische tijd vertrok vanop het historische LC-1 lanceercomplex de 50 meter lange Soyuz raket met bovenaan de Soyuz TMA-15 ruimtecapsule. De tweede Belgische ruimtevaarder werd aan boord van de ruimtecapsule vergezelt door de Russische kosmonaut Roman Romanenko en de Canadese ruimtevaarder Robert Thirsk. Voor gezagvoerder Romanenko was dit zijn eerste ruimtevlucht. Deze Russische geveschtspiloot was de zoon van de Yuri Romanenko die tussen december 1977 en februari 1987 drie maal de ruimte in ging. Voor de Canadees Robert Thirsk was dit net als voor Frank De Winne zijn tweede ruimtevlucht. De Soyuz TMA-15 missie lancering was de 102de bemande ruimtemissie met een Russisch Soyuz ruimtevaartuig. Uiteindelijk koppelde Frank De Winne en zijn twee collega-ruimtevaarders zich op 29 mei om 14u34 Belgische tijd vast aan het Russische segment van het internationaal ruimtestation.
Lancering van de Soyuz TMA-15 ruimtecapsule - Foto: ESA
STS-127: ISS krijgt Japans experimentenplatform
Op 15 juli 2009 werd vanop het Kennedy Space Center in Florida het Amerikaanse ruimteveer Endeavour gelanceerd nadat zes eerdere lanceerpogingen telkens mislukte. Naast zeven ruimtevaarders bracht het ruimteveer ook een Japans extern experimentenplatform naar het internationaal ruimtestation. Het 3,8 ton zware Japanse Exposed Facility platform werd op 18 juli 2009 vastgehecht aan het Japanse Kibo ruimtelabo. Op dit platform kunnen de bewoners van het ruimtestation tien experimenten plaatsen die blootgesteld moeten worden aan de vijandige omgeving van de ruimte. Met de komst van dit Japans experimentenplatform werd het laatste Japanse onderdeel aan het Kibo ruimtelabo bevestigd. Tijdens deze STS-127 ruimtevlucht voerde de bemanning van het ruimteveer Discovery vijf ruimtewandelingen uit waarbij men ondermeer ook een Integrated Cargo Carrier aan het ruimtestation monteerde. Nadat het ruimteveer zich op 28 juli opnieuw had losgekoppeld van het ISS maakte dit zoals gewoonlijk een rondje omheen het ruimtestation waarna het op 31 juli 2009 landde op het Kennedy Space Center. Aan boord van het ISS werd de Japanse ruimtevaarder Koichi Wakata vervangen door de Amerikaan Timothy Kopra. Kopra werd hierdoor een collega van Frank De Winne aangezien hij vanaf dan ook deel ging uitmaken van de Expedition 20 bemanning.
STS-128: Ruimteveer brengt nieuwe wetenschappelijke apparatuur
Het tweede bezoek van een Amerikaans ruimteveer tijdens de ruimtevlucht van Frank De Winne vond in september 2009 plaats. Nadat het ruimteveer Discovery op 28 augustus 2009 gelanceerd werd, koppelde het ruimtevaartuig zich op 3 september aan het ISS. Onder de zeven bemanningsleden aan boord van de Discovery bevond zich ook de Zweedse ruimtevaarder Christer Fuglesang. Voor Fuglesang was dit de tweede maal dat hij een ruimtevlucht uitvoerde en de tweede maal dat een bezoek bracht aan een ESA-collega in de ruimte. In het laadruim van het ruimteveer bevond zich een 12 ton zware Multi-Purpose Logistivs Module die op 31 augustus vast vastgehecht aan de Harmony koppelingsmodule van het ruimtestation. In deze bevoorradingsmodule bevonden zich het Fluids Integrated Rack (FIR), Materials Science Research Rack (MSRR-1) en het Minus Eighty Laboratory Freezer for ISS (MELFI-2). Deze nieuwe hardware voor het uitvoeren van wetenschappelijke experimenten werden opgeborgen in de Amerikaanse Destiny en Japanse Kibo modules. Daarnaast werd het ISS tijdens deze STS-128 missie ook voorzien van een nieuwe loopband en een nieuw slaapcompartiment. Tijdens de drie uitgevoerde ruimtewandelingen werd een oude opslagtank voor ammoniak vervangen door een nieuwe en werd het Materials International Space Station Experiment and European Technology Exposure Facility van het Europese Columbus ruimtelabo verwijdert. Twee van de drie ruimtewandelingen werden uitgevoerd door ondermeer de Zweedse ruimtevaarder Christer Fuglesang.
HTV-1: Japan bevoorraadt het ISS
Nadat Japan in 1992 startte met de ontwikkeling van een eigen ruimtetuig om het ISS te bevoorraden, ging op donderdag 10 september 2009 de eerste H-2 Transfer Vehicle (HTV) probleemloos de ruimte in. Deze 16 ton zware module werd in een lage baan om de Aarde gebracht door een nieuwe Japanse H-2B draagraket. Deze 56 meter lange raket is een opgewaardeerde H-2A raket die Japan al meermaals gebruikte voor het lanceren van zware kunstmanen. Zoals gepland koppelde de tweede rakettrap zestien minuten na de lancering de eerste HTV los waardoor deze kon beginnen aan zijn reis naar het internationaal ruimtestation. Op 17 september kwam de eerste HTV uiteindelijk aan bij het internationaal ruimtestation waarna het gevaarte werd vastgegrepen met de Canadarm2 robotarm van het ISS. Nadat de Amerikaanse astronaute Nicole Stott de Japanse onbemande cargomodule aan de robotarm had bevestigd koppelde men het ruimtevaartuig aan de Harmony module van het ruimtestation. Tijdens deze complexe operatie had Frank De Winne de functie van 'rendez-vouw officer' waardoor hij nauwlettend de acties van zijn collega's in de gaten hield. In de dagen en weken nadat de HTV werd vastgehecht aan het ruimtestation werd deze volledig uitgeladen. Frank De Winne slaagde er op X in om met een robotarm twee nieuwe experimenten uit de HTV te halen waarna hij deze bevestigde op een experimentenplatform aan het Japanse Kibo ruimtelabo. Beide experimenten worden gebruikt voor aardobservatiedoeleinden en werden ontwikkeld door NASA en JAXA. Na het uitladen van de 2,4 ton aan bevoorrading begon Frank De Winne met zijn collega's met de HTV opnieuw te vullen. Zo werd deze eerste HTV volgepropt met 725 kilogram afval. Uiteindelijk werd de 1,1 miljard dure HTV op 31 oktober losgekoppeld van het ruimtestation waarna de onbemande module op 1 november boven Nieuw Zeeland opbrandde in de atmosfeer van de Aarde.
De eerste Japanse HTV bevoorradingsmodule komt op 17 september aan bij het ISS - Foto: NASA
STS-129: Ruimteveer brengt reserveonderdelen naar ISS
Frank De Winne krijgt tijdens zijn langdurige ruimtemissie drie maal het bezoek van een Amerikaans ruimteveer. Het derde bezoek vind plaats op 18 november 2009 wanneer het ruimteveer Atlantis zich probleemloos vasthecht aan het internationaal ruimtestation ISS. Frank De Winne is op dat moment gezagvoerder van het ISS en staat tijdens de koppeling zowel in verbinding met het vluchtleidingscentrum alsook met de cockpit van het ruimteveer. Kort na de koppeling gaan de toeganssluizen tussen beide ruimtetuigen open waardoor het ISS opnieuw voor korte tijd bewoond wordt door twaalf ruimtevaarders. Tijdens deze STS-129 ruimtemissie worden twee grote ExPRESS Logistics Carriers bevestigd aan het ruimtestation. Op deze 6 tron zware platformen bevinden zich tal van reserveonderdelen voor het ISS. Deze worden door middel van een robotarm bevestigd aan het centrale gebinte van het ruimtestation. Daarnaast bracht het ruimteveer ook nog het COTS UHF communicatiesysteem en het MISSE-7 experiment naar het ISS. Aan boord van het ruimteveer was tijdens de lancering één zitje vrijgehouden voor de Amerikaanse astronaute Nicole Stott. Stott verbleef sinds 30 augustus aan boord van het ruimtestation en maakte al die tijd samen met Frank De Winne en vier overige ruimtevaarders deel uit van de ISS Expedition 20 en 21 crews. Op 25 november 2009 koppelde het ruimteveer zich los van het ISS waarna het twee dagen later landde op het Kennedy Space Center.
Frank De Winne samen met de STS-130 bemanning en Expedition 21 crew - Foto: NASA
Frank De Winne wordt eerste Europese ISS gezagvoerder
Op 9 oktober 2009 omstreeks 21u00 Belgische geeft de Russische kosmonaut Gennadi Padalka officieel het gezagvoerderschap van het internationaal ruimtestation ISS over aan Frank De Winne. De ceremonie was rechtstreeks te volgen op NASA TV en werd zoals gebruikelijk bezegeld met het geluid van een scheepsbel. Dit is de eerste maal in de geschiedenis dat een niet-Amerikaan of Rus bevelhebber werd van een ruimtestation. Volgens Frank De Winne is dit een hele eer voor hemzelf, het hele Europese astronautenkorps en het Europese bemande ruimteprogramma. Tijdens zijn functie als bevelhebber van het ISS was De Winne verantwoordelijk voor de dagelijkse taken aan boord van het ruimtestation alsook over de vijf overige Expedition 21 ruimtevaarders. Uiteindelijk geeft Frank De Winne op 24 november 2009 het bevel over het ruimtestation over aan zijn Amerikaanse collega Jeffrey Williams. De overdracht van het bevel over het ISS vond iets vroeger plaats dan normaal aangezien dit meestal gebeurt net voor de gezagvoerder terugkeert naar de Aarde. De belangrijkste reden hiervoor was dat De Winne en zijn collega's er op stonden dat de Amerikaanse astronaute Nicole Stott dit belangrijk moment kon meemaken aan boord van het ruimtestation. Stott keerde op 27 november samen met de STS-129 bemanning in het ruimteveer Atlantis terug naar de Aarde nadat zij sinds 30 augustus deel uitmaakte van de permanente ISS bemanning.
Terugkeer
De Belgische ruimtevaarder Frank De Winne keert op dinsdag 1 december terug naar de Aarde na een ruimtemissie van bijna 188 dagen. De Soyuz TMA-15 ruimtecapsule met daarin Frank De Winne, de Rus Roman Romanenko en Canadees Robert Thirsk landde om 08u15 Belgische tijd in de verlate steppe van Kazachstan waarna de drie ruimtevaarders uit hun kleine capsule gehaald werden. De terugkeer naar de Aarde duurde slechts 3,5 uur nadat het ruimtevaartuig zich om 04u56 Belgische tijd had losgemaakt van het internationaal ruimtestation ISS. Om 08u49 Belgische tijd werd Frank De Winne uiteindelijk als laatste uit de Soyuz TMA-15 ruimtecapsule gehaald. Voor de drie ruimtevaarders was het even wennen aan de zwaartekracht eenmaal ze zich uit hun ruimtecapsule bevonden aangezien het trio zich sinds 27 mei in de ruimte bevond. Na een eerste medische controle zouden de drie ruimtevaarders oorspronkelijk naar Sterrenstad overgevlogen worden maar dit werd met een dag uitgesteld omwille van het slechte weer.
