Op de Europese sterrenwacht van La Silla in Chili werd in 2010 een nieuwe telescoop in gebruik genomen met een unieke naam die de Belgische inbreng van dit project sterk accentueert. De TRAnsiting Planets and PlanetesImals Small Telescope (TRAPPIST) gaat op zoek naar planeten buiten ons zonnestelsel (exoplaneten) en onderzoekt daarnaast ook kometen die in een baan om de Zon draaien.
Deze volledig geautomatiseerde telescoop heeft een diameter van 60 centimeter en wordt bestuurd vanuit een controlekamer in Luik die zich 12 000 kilometer verder bevindt. De telescoop zelf is een Ritchey-Chretien telescoop die gemonteerd werd op een Duitse equatoriale montering. Het belangrijkste onderdeel van deze telescoop is ongetwijfeld de FLI ProLine CCD-camera (TRAPPISTCAM). Het TRAPPIST-project staat onder leiding van de Afdeling Astrofysica, Geofysica en Oceanografie (AGO) van de Universiteit van Luik (België), in nauwe samenwerking met de Sterrenwacht van Genève (Zwitserland). Het Belgische Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FNRS) financiert dit astronomisch project voor een groot deel samen met het Zwitserse Nationale Fonds ter Bevordering van Wetenschappelijk Onderzoek (SNF). De naam van deze telescoop verwijst ook naar de Belgische trappistenbieren die in de hele wereld bekend zijn.
De TRAPPIST-telescoop gaat op zoek naar exoplaneten door nauwkeurige metingen te verrichten op vlak van helderheid van een ster wanneer een planeet zich voor deze ster beweegt. Wanneer een planeet zich voor een ster beweegt, zal de helderheid iets afnemen. Door de helderheid van de ster zeer nauwkeurig te onderzoeken, kan men meer leren over de omvang van een exoplaneet. Om naar kometen te jagen werd TRAPPIST uitgerust met speciale grote komeetfilters van hoge kwaliteit. Hierdoor kunnen astronomen de verschillende soorten moleculen, die kometen tijdens hun reis uitstoten, nauwkeurig onderzoeken.
Dit observatorium bevindt zich aan de rand van de Atacamawoestijn op één van de beste sterrenkundige locaties ter wereld. De telescoop zelf, die zich op een hoogte bevindt van 2 400 meter boven de zeespiegel, kan met grote snelheid de hemel afspeuren en bevindt zich in het gebouw van de voormalige Zwitserse T70-telescoop. Dankzij het geautomatiseerde systeem wordt het waarnemingsprogramma voor de TRAPPIST-telescoop op voorhand opgesteld waarna de telescoop zijn ding doet. Een weerstation houdt continu het weer in de gaten waardoor de vijf meter grote telescoopkoepel meteen kan gesloten worden indien dit nodig zou zijn. De astronomen achter het TRAPPIST-observatorium werken heel nauw samen met de onderzoekers achter de HARPS en CORALIE instrumenten. Beide instrumenten bevinden zich eveneens op La Silla en hebben al tientallen planeten om andere sterren ontdekt.
Ontdekkingen & onderzoekprogramma's:
- In november 2010 maakt het TRAPPIST observatorium deel uit van een internationaal onderzoeksprogramma voor de studie van de komeet 103P/Hartley 2. De vele observaties die de TRAPPIST-telescoop maakt van deze komeet worden gebruikt om de samenstelling van de komeet te onderzoeken.
- Het TRAPPIST-observatorium maakt in 2011 deel uit van het team dat de exoplaneet WAST-23b ontdekt. Data afkomstig van TRAPPIST heeft voor de definitieve bevestiging van het bestaan van deze exoplaneet gezorgd die het eerst werd gezien door het WASP-observatorium.
- Met behulp van de TRAPPIST-telescoop in Chili ontdekken twee studenten van de Universiteit van Luik twee nieuwe planetoïden. Beide planetoïden bevinden zich tussen de planeten Mars en Jupiter en zijn 1 en 4,5 kilometer groot.
- Dankzij observaties van de dwergplaneet Makemake door ondermeer de TRAPPIST-telescoop hebben astronomen kunnen achterhalen dat dit hemelobject 1 502 x 1 430 kilometer groot is en geen atmosfeer heeft.
- In april 2013 wordt bekend gemaakt dat de TRAPPIST-telescoop de afgelopen jaren heeft meegewerkt aan de ontdekking van dertig exoplaneten.
- Onderstaande opname van komeet C/2012 S1 ISON werd begin november 2013 gemaakt met de TRAPPIST-telescoop in Chili. Op deze opname zijn jets te zien afkomstig van de coma van deze komeet.
Website TRAPPIST-telescoop: http://www.ati.ulg.ac.be/TRAPPIST/Trappist_main/Home.html
