Vanop de Russische Bajkonoer lanceerbasis in Kazachstan is op woensdag 21 december 2011 een bemande Sojoez ruimtecapsule gelanceerd richting internationaal ruimtestation ISS. De Sojoez TMA-03M ruimtecapsule vertrok om 14u16 Belgische tijd vanop hetzelfde lanceerplatform vanwaar 's werelds eerste ruimtereiziger, Joeri Gagarin, vijftig jaar geleden eveneens gelanceerd werd. Zoals gewoonlijk werden de vier boosterraketten twee minuten na de lancering afgestoten waarna de onderste rakettrap drie minuten later werd afgestoten.
De tweede rakettrap bracht de ruimtecapsule uiteindelijk in de ruimte. Negen minuten na de start van de lancering werd de 7,1 ton zware bemande ruimtecapsule losgemaakt van de tweede rakettrap en uitgezet in een lage baan om de Aarde. Indien alles verloopt zoals gepland, moet het ruimtetuig zich op vrijdag 23 december vasthechten aan het Russische gedeelte van het ISS. Aan boord van de Sojoez TMA-3M bevinden zich de Russische kosmonaut Oleg Kononenko, de Amerikaanse astronaut Donald Pettit en de Nederlandse ruimtevaarder André Kuipers. Eenmaal de drie zich aan boord van het ruimtestation bevinden, zullen zij deel uitmaken van de Expedition 30 en 31 crews. Donald Pettit verbleef in 2002 en 2003 al eens zes maanden aan boord van het ISS en maakte toen deel uit van de Expedition 6 crew. Pettit maakte in 2008 ook deel uit van de Amerikaanse STS-126 ruimtemissie en verbleef hierdoor al in totaal meer dan 176 dagen in de ruimte. De Russische kosmonaut en ingenieur Oleg Kononenko verbleef in 2008 ook al eens zes maanden aan boord van het ISS en leefde al 199 dagen in de ruimte. Voor André Kuipers is dit zijn tweede ruimtevlucht en zijn eerste langdurige ruimtemissie. Kuipers is na Lodewijk van den Berg en Wubbo Ockels de derde in Nederland geboren ruimtevaarder.
Tweede ruimtemissie
Voor André Kuipers is dit zijn tweede ruimtemissie. In december 2002 werd Kuipers geselecteerd als boordingenieur voor de Sojoez TMA-4 ruimtemissie. Voor zijn selectie ondersteunde de Nederlandse arts het Russische vluchtleidingscentrum tijdens de Odissea ruimtemissie van Frank De Winne in oktober 2002 en tijdens de Cervantes ruimtemissie van de Spaanse ruimtevaarder Pedro Duque in oktober 2003. Daarnaast was Kuipers tijdens de Cervantes missie ook reserve-ruimtevaarder voor de Pedro Duque. De eerste ruimtemissie van Kuipers kreeg de naam 'DELTA' wat staat voor Dutch Expedition for Life science, Technology and Atmospheric research. Tegelijk was dit ook een verwijzing naar de rivierdelta in Nederland. Samen met de Rus Gennadi Padalka en de Amerikaan Michael Fincke verbleef André Kuipers in april 2004 tien dagen en twintig uur in de ruimte. Tijdens de Sojoez TMA-4 missie verbleef de Nederlander ruim een week aan boord van het internationaal ruimtestation ISS waar hij tal van experimenten uitvoerde op vlak van biologie, aardobservatie, geneeskunde en technologische ontwikkeling. Na zijn terugkeer werd André Kuipers benoemd tot bijzonder hoogleraar Ruimtevaart en geneeskunde bij de Faculteit der Exacte Wetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam. Daarnaast werd in juli 2007 ook een planetoïde genoemd naar de Nederlandse ruimtevaarder.
De Sojoez TMA-03M bemanning (André Kuipers rechts) - Foto: Roscosmos/ESA
Op 11 februari 2008 werd bekend dat Kuipers reserve-ruimtevaarder zou zijn voor Frank De Winne die in 2009 zes maanden verbleef aan boord van het ISS. Na deze missie werd André Kuipers uiteindelijk aangeduid om van december 2011 tot juni 2012 deel uit te maken van de Expedition 30 en 31 crews aan boord van het ISS. Zijn tweede missie kreeg de naam 'PromISSe' wat staat voor 'Programme for Research in Orbit Maximising the Inspiration from the Space Station for Europe'. Deze naam werd bedacht door de 61-jarige Nederlander Wim Holwerda en werd door ESA gekozen uit 200 inzendingen. De grootste verschillen tussen de twee missies van André Kuipers is dat het ISS nu tweemaal zo groot is als bij zijn eerste bezoek en het ruimtestation nu bemand wordt door zes ruimtevaarders waardoor er veel meer activiteit is. Tijdens zijn verblijf aan boord van het ISS staat er voor de Nederlander heel wat op het programma. Zo moet de Nederlandse ruimtevaarder tal van experimenten uitvoeren in opdracht van het Europese ruimtevaartagentschap ESA en zal hij een belangrijke rol spelen bij het koppelen van twee nieuwe Amerikaanse ruimtetuigen (Dragon en Cygnus) aan het ruimtestation. Deze ruimtetuigen zullen in 2012 voor het eerst gelanceerd worden door Amerikaanse commerciële ruimtevaartbedrijven. Kuipers zal ook ingezet worden wanneer de derde Europese ATV-vrachtmodule zich in maart 2012 zal koppelen aan het ISS. André Kuipers is de vierde Europese ruimtevaarder die gedurende zes maanden zal leven en werken aan boord van het internationaal ruimtestation ISS. De terugkeer van André Kuipers is voorzien voor jinu 2012.
Belgische bijdrage
Tijdens zijn zes maanden lange verblijf aan boord van het internationaal ruimtestation ISS moet André Kuipers bijna dertig wetenschappelijke experimenten uitvoeren. Eén van deze experimenten heet 'Multi-purpose End-To-End Robotic Operations Network' (METERON) en zal plaatsvinden aan boord van het Europese Columbus ruimtelabo. Het doel van het METERON-experiment is het simuleren van de exploratie van een hemellichaam door robots. Deze robots zullen in real-time bestuurd worden door de astronauten aan boord van het ISS of in een latere fase vanuit een bemand ruimtetuig dat zich nabij een hemellichaam bevindt. In een eerste testfase zullen de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA alsook de Universiteit van Colorado in Boulder de leiding hebben over de uitvoering van dit experiment. Vanaf maart 2012 wordt de operationele verantwoordelijk van het METERON-experiment overgedragen aan de Europese ruimtevaartorganisatie ESA en zal het Belgian User Support and Operation Centre (B.USOC) de operaties uitvoeren. Het B.USOC wordt beheerd door het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie en het Federaal Wetenschapsbeleid. André Kuipers zal aan boord van het ISS een eerste fase van het METERON-experiment uitvoeren waarbij hij een eenvoudige rover (MOCUP) zal besturen vanuit het ruimtestation met als doel nieuwe netwerktechnologieën uit te testen. In latere fases zullen de robots steeds gesofisticeerder worden. Het B.USOC zal uiteindelijk gedurende het hele METERON-project verantwoordelijk zijn voor de operaties vanuit het ISS.
De MOCUP-robot die André Kuipers zal testen aan boord van het ISS - Foto: ESA
De ruimtemissie van André Kuipers kan gevolgd worden via deze blog: http://blogs.esa.int/andre-kuipers/ of via Twitter: http://twitter.com/#!/astro_andre
