Beheerder van Belgium in Space Kris Christiaens had op 18 september 2011 een ontmoeting met de Belgische ruimtevaarder Frank De Winne die in 2002 en 2009 werkte en leefde aan boord van het internationale ruimtestation ISS. De ontmoeting vond plaats tijdens de German Aerospace Day in het European Astronaut Centre (EAC) in Keulen.
De ontmoeting evolueerde uiteindelijk in een boeiend interview waarin Frank De Winne praatte over zijn boeiende ervaringen als ruimtevaarder, de toekomst van de bemande ruimtevaart en zijn gedrevenheid voor Unicef.
(BiS) U heeft een passie voor ruimtevaart en vliegen. Heeft u ook nog andere passies?
(FDW) De belangrijkste zaken in mijn leven zijn natuurlijk ruimtevaart aangezien ik hier professioneel met bezig ben maar een andere grote passie is ook mijn familie.
(BiS) Wat was voor u lichamelijk en psychologisch het grootste verschil tussen uw twee ruimtemissies?
(FDW) Dat is ongewtijfeld de lange duur. Lichamelijk heb je meer tijd om u aan te passen waardoor je u na een tijd zeer goed voelt in een gewichtloze omgeving maar psychologisch is het wel een enorm verschil. Tien dagen in de ruimte zijn voorbij voor je het weet maar zes maanden zijn echt lang. Vooral het gemis van familie en vrienden maakt het wel moeilijk.
(BiS) Elke ruimtevaarder heeft aan boord van het ISS contact met zijn familie. Hoe verloopt dit eigenlijk?
(FDW) Het contact verloopt via verschillende kanalen. Aan boord van het ISS beschikken we over een soort van email die twee- of driemaal per dag wordt gesynchroniseerd waardoor we zo in contact kunnen blijven met onze geliefden op Aarde. Voor de ruimtevaarders is het ook mogelijk om te telefoneren met hun familie. Dit gaat via een IP-phone die werkt via een link naar het controlecentrum en vandaar door middel van een internetconnectie iedereen kan bereiken. We kunnen dit echter niet op elk moment. Hiervoor moeten we connectiviteit hebben met een satelliet. In de praktijk wil dit zeggen dat je vijftig procent van de tijd een verbinding hebt met een satelliet. Ook hebben we aan boord van het ISS één keer per week een ‘family-conference’ waar two-way video gebruikt wordt waardoor dit voor de ruimtevaarders steeds een zeer leuk moment is.
(BiS) Hoe reageerde uw familie op het moment dat u door de Europese ruimtevaartorganisatie ESA geselecteerd werd als ruimtevaarder?
(FDW) Langs de ene kant waren ze natuurlijk heel blij. Mijn moeder was zeer fier en mijn kinderen zijn er echt met opgegroeid en hebben het hele proces van selectie eigenlijk ook zelf meegemaakt. Vooral ikzelf was natuurlijk blij aangezien ik mijn selectie begonnen ben in de jaren ’90 en het uiteindelijk nog enkele jaren duurde eer ik geselecteerd werd.
(BiS) Wat was voor u één van de meest grappige momenten aan boord van het ISS tijdens uw twee ruimtemissies?
(FDW) Eén van de grappigste momenten was ongetwijfeld met Halloween (2009). Op het moment toen we dit aan boord van het ruimtestation aan het vieren waren, moest er dringend nog iets gebeuren. Alvorens we dit deden waren we eerst gaan eten en wat we konden vinden aan boord van het ISS om ons te verkleden gebruikten we. Op dat moment was ik gezagvoerder van het ISS en ik had mij verkleed in een dief met een gestreept truitje en ik droeg een donkere zonnebril. Mijn collega-ruimtevaarders hadden ook mijn polsen met Velcro vastgebonden. Op dat moment roept de vluchtleiding mij op waarna Bob Thirsk (Canadaees ruimtevaarder en op dat moment collega van Frank De Winne) naar de radio gaat en de vluchtleiding meldt: “Sorry the commander cannot speak right now, he is tied up”. Op dat moment was er geen videoverbinding en de vluchtleiding had even geen idee wat er aan de hand was. Later zag men dan de foto’s en wist men dat het om een grap ging.
(BiS) Elke ruimtevaarder mag aan boord van het ISS ook enkele persoonlijke spullen meebrengen. Welke spullen had u zoal meegenomen?
(FDW) Ik heb vooral veel foto’s meegenomen van mijn familie.
(BiS) Dit jaar hebben we allemaal afscheid moeten nemen van de Amerikaanse Space Shuttles. Had u deze persoonlijk nog langer willen zien vliegen?
(FDW) Persoonlijk denk ik dat het goed was geweest dat de Space Shuttles nog langer konden worden ingezet voor logistieke missies naar het ISS aangezien we nu afhankelijk zijn op vlak van transport van bemanning van één system (de Russische Sojoez). Volgens mij is het nooit goed om afhankelijk te zijn van één systeem want als er dan iets gebeurt leidt dit direct tot kritische situaties. Langs de andere kant denk ik dat het voor de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA tijd was geworden om afscheid te nemen van een toestel dat al zeer lang gebruikt wordt. Het is echter wel jammer dat we niet onmiddellijk een vervanger hebben maar ik ben ervan overtuigd dat deze er zeker zal komen.
(BiS) Hoe ziet u persoonlijk de bemande ruimtevaart evolueren?
(FDW) In de nabije toekomst zal alle aandacht op dat vlak gaan naar het ISS. Daarna moeten we kijken hoe landen die in de wereld actief zijn op vlak van ruimtevaart hier kunnen aan meewerken. Ik denk dan vooral aan landen als China, India en Brazilië. We moeten ook kijken welke plannen mogelijk zijn voor na het ISS met deze landen. Een probleem hierin is echter de financiële crisis. Veel landen hebben door deze crisis niet de mogelijkheid om vandaag de dag ver vooruit te kijken op vlak van ruimtevaart. Toch vind ik dat we ons moeten voorbereiden op nieuwe plannen/projecten zodat we klaar zijn wanneer de wereldwijde economie terug heropleeft.
(BiS) Wat vindt u persoonlijk van de opmars van de commerciële ruimtevaartsector?
(FDW) Ik vind dit persoonlijk zeer positief. Had luchtvaart in handen gebleven van de overheid dan kon men vandaag de dag niet voor 100 of 200 euro naar Madrid of Rome op vakantie gaan. Commerciële ruimtevaart zal zeker een vermindering van de kostprijs met zich meebrengen. Volgens mij zal het echter wel nog een tijd duren. Veel mensen zeggen dat commerciële ruimtevaart zeer snel zal evolueren maar ik denk van niet aangezien hier ook kinderziekten zullen opduiken en het is en blijft ook moeilijk en gevaarlijk. We hebben in augustus nog een mooi voorbeeld gezien met de Progress bevoorradingsmodule die verloren gegaan is. Dit is een systeem dat bijna vijftig jaar gebruikt wordt en uiteindelijk kan er vandaag de dag nog steeds iets verkeerd gaan. Net als in de beginjaren van de ruimtevaart zal ook de commerciële ruimtevaart met grote stappen vooruitgaan maar soms ook met kleine stappen terug achteruit gaan. Uiteindelijk ben ik ervan overtuigd dat deze de mensheid zal helpen.
(BiS) De kans is heel groot dat we volgend jaar of in de nabije toekomst kunnen betalen voor korte commerciële bemande ruimtevluchten. Hoe zou u reageren indien uw kinderen hiervoor zouden sparen?
(FDW) Als ze hiervoor echt willen sparen, moeten ze dit doen. Mensen moeten doen wat ze graag willen doen. De ene mens spaart voor een safari of een wereldreis en de andere mens wil de ruimte ingaan. Als je dit echt wil doen moet je ervoor gaan en ik zal de beslissing niet maken voor mijn kinderen.
(BiS) Stel u beschikt over een zeer groot budget en beschikt over alle middelen om een bemande ruimtemissie te plannen. Hoe zou deze er dan uitzien?
(FDW) Als het van mij zou afhangen, moeten we een concept in elkaar steken waarin alle landen van de wereld, inclusief de landen die niet aan ruimtevaart doen, op de één of andere manier kunnen deelnemen aan ruimtevaart. Dit kan op vlak van wetenschappelijke experimenten of op vlak van bemande missies. Het uiteindelijk doel is om iets te maken waaraan de hele wereld kan aan meewerken. Op die manier kunnen we als wereldgemeenschap tonen dat we verder kunnen gaan dan onze planeet zoals het realiseren van een permanente basis op de Maan of bemande reizen naar Mars. Persoonlijk denk ik dat de Maan ons eerste doel moet zijn en dat we dit moeten doen als wereldgemeenschap.
(BiS) Naast luchtmachtpiloot en ruimtevaarder kennen we u ook als Unicef-ambassadeur. Vanwaar uw gedrevenheid om u vrijwillig in te zetten voor een dergelijke organisatie?
(FDW) Ik vind dat kinderen in landen die het moeilijk hebben zoals in Afrika ook de kans moeten krijgen om zich te ontwikkelen. Ook zij hebben recht op een degelijke educatie aangezien zij de toekomst zijn van deze landen. Unicef is één van de organisaties dit dit in een groot kader plaatsen. Zij gaan niet enkel eten geven als de bevolking het moeilijk heeft of een waterpomp plaatsen maar ze hebben een geïntegreerd project dat kinderen toegang geeft tot onderwijs , educatie en een normaal leven. Ik ben er van overtuigd dat als we die generatie zo kunnen opvoeden dat zij zelf Afrika gaan veranderen.
(BiS) Ruimtevaart en ruimte-onderzoek wordt vaak geassocieerd met geldverspilling. Wat is voor u het mooiste voorbeeld dat ruimtevaart de mensheid wel degelijk helpt en geen geldverspilling is?
(FDW) Er zijn zaken die we alle dagen gebruiken en die ontwikkeld werden door de ruimtevaart. Denk maar aan iedereen die een GPS-systeem heeft in zijn wagen of op zijn fiets. De vele weersvoorspellingen die we elke dag te zien krijgen zorgen ervoor dat we reizen of uitstapjes kunnen plannen. Vandaag de dag kunnen we elke grote voetbalwedstrijd waar ook ter wereld bij ons in de huiskamer volgen dankzij communicatiesatellieten. Dit allemaal werd mogelijk door ruimtevaart. De mens zal pas beseffen wat ruimtevaart ons heeft gebracht de dag dat men alle satellieten zou uitschakelen wat in de praktijk nooit kan natuurlijk. Al deze zaken zijn er kunnen komen doordat we in het begin onderzoek gedaan hebben en geïnvesteerd hebben in nieuwe technologie zoals de eerste satellieten. De eerste satelliet zond enkel maar ‘biep’ uit en uiteindelijk is daar alles met begonnen. Het belangrijkste is vooral dat de mens blijft investeren in ruimtevaart en nieuwe technologieën. We horen inderdaad vaak dat ruimtevaart duur is maar ik ben daar niet met akkoord. Europa besteedt momenteel een euro per inwoner, per jaar aan bemande ruimtevaart. Volgens mij is dit geen heel groot bedrag aangezien u hier nu zit met een iPhone die wellicht iets meer gekost heeft.
(BiS) Hoe ziet uw werkdag er vandaag de dag zoal uit?
(FDW) Ik geef vandaag de dag ondersteuning aan nieuwe ESA-projecten met betrekking tot het ISS en de wetenschappelijke instrumenten. Daarnaast geef ik ook ondersteuning aan de nieuwe ESA-ruimtevaarders en denk ik mee aan de toekomst over de exploratie van het zonnestelsel.
(BiS) Wat denkt u van buitenaards leven?
(FDW) Ik denk dat dit absoluut bestaat. Tot op heden zijn er echter geen bewijzen voor maar ik neem een analogie naar de 14de – 15de eeuw waarin de mensen toen echt dachten dat de Aarde het centrum was van het heelal. Men ging er toen vanuit dat de zon, de planeten en de sterren rond de Aarde draaiden dus wij plaatsten onszelf fysisch in het centrum van het onmetelijke heelal. Toen echter bleek dat dit niet klopte was daar heel veel oppositie tegen en vandaag de dag weten we ondertussen met zekerheid dat we niet het centrum van het heelal zijn. Als we nu zouden zeggen dat wij het enige intelligente leven zouden zijn, dan plaatsen we ons terug in het centrum van het heelal, ditmaal op een filosofische manier. En dit terwijl vandaag de dag meer en meer duidelijk wordt hoeveel andere planeten er nog in het heelal zijn. Als wij er vanuit gaan dat we echt het enige intelligente leven zijn in het heelal getuigt dit van enorm veel egocentrisme en dat is niet aan mij besteed.
(BiS) Vind u persoonlijk dat sterrenkunde/ruimtevaart in België genoeg aandacht krijgt?
(FDW) Ja ik denk dat sterrenkunde en ruimtevaart in België voldoende aandacht krijgen. Minister Laruelle van ruimtevaartbeleid besteedt hier zeer veel aandacht aan en in vergelijking met andere Europese landen voert België een zeer goed ruimtevaartbeleid. We hebben een heel performante industrie op vlak van ruimtevaart dankzij ondermeer investeringen van de overheid. Ik hoop alleen maar dat in de toekomst, met alle besparingen die op de loer liggen, dit zo zal blijven en we kunnen blijven investeren in nieuwe technologieën en kleine en middelgrote bedrijven die actief zijn in de ruimtevaart.
(BiS) Tijdens uw zes maanden lange ruimtemissie aan boord van het ISS in 2009 heeft u tal van wetenschappelijke experimenten moeten uitvoeren of begeleiden. Wat was voor u persoonlijk het meest leerrijke experiment?
(FDW) Alle experimenten waren leerrijk, en het is moeilijk om uit de verschillende disciplines er een naar voor te halen. Dus deze vraag laat ik liever over aan de betrokken wetenschappers! Misschien voer voor een volgend artikel.
(BiS) Héél erg bedankt voor dit boeiend interview en veel succes nog met uw verdere carrière!
